CH'ol ı tseltal ı tojol-ab'al ı tsotsil ı zoque ı español
Ñukbä k’iñ che’tyi junp’ej icha’k’al uw
Iña’tyäñtyel ik’iñälel lakty’añ tyi pejtyelel pañämil
Iwenlel pejtyel laky’añ tyi’ tyojlel xmeloñelob
Audio de la campaña DILM 2024
Iña’tyäñtyel tyi’ melol ili junp’ej articulo 2° ambä tyi Constitucion tsa’bä mejli tyi 2001, Käñbilix cha’añ ka’bälonla yik’oty tyi chajp tyi chajp bajche chumulonla jiñi indigenajonbäla. Yambä mi yäl ya’ tyi Ley General de Derechos Lingüisticos de los Pueblos Indigenas tsa’bä mejli tyi 2003. Baki mi yäl cha’añ jujuntyikil an iderecho cha’añ mi’ik’äñ ity’añ yik’oty tyi’ityojlelob añobä ye’tyel tyi meloñel yik’oty mu’abi imejlel ityajob mu’bä iñusabeñ ity’añ tyi kaxlan ty’añ. Cha’añ mi ch’ämbeñtyel isujmlel ity’añ.
Jiñi INALI, tsi’ ichajpa bajche’ yom mi ityaj iwenlel lakty’añ, iwenlel cha’añ ka’bäl ty’añtyak yik’oty cha’añ mi mejlel tyi k’äñol bakijach. Che’tyi 2019. Jiñi ONU, tsi’iña’tyayob cha’añ yom añ junp’ej iña’tyäñtyel ik’iñälel jiñi lakty’añ, Derecho Internacional de las Lenguas Indígenas. Ija’k’bal ili ty’añ tsi’ säkla INALI cha’añ mi melob junp’ej Plan de Accion de Mexico,isäkläñtyel tyi k’äñol tyi weñ jiñi junp’ej Derecho cha’añ lakty’añ, yik’oty mu’bä ñusañ tyi kaxlañ ty’añ tyi tyojlelob añobä ye’tyel.
Pejtyelelob jiñi mu’bä isäklañ isujmlel lakty’añ yik’oty ñusaty’añ tyi kaxlañty’añ mi weñ tyajob wokol kome maxtyo añik articulo mu’bä ikoltyañ pejtyelel jiñi ñusaty’añ tyi kaxlañty’añ Jiñi mu’bä iyäl ila tyi 45/2021 jiñi CNDH, (2021), ilayä mi yäl cha’añ jiñi yumälob añäch tyi wenta cha’añ mi k’el iwenlel pejtyelel x-e’tyelob mu’bä isutyk’iñ lakty’añ yik’oty säklañ kaxlañty’añ, che’ja’el añob tyi wenta cha’añ mi ityajob ityojol tyi weñ, yik’oty mi sujtyelob tyi weñbä x-e’tyelob chapalo’bä
Isujmlel: jiñi INALI, jiñäch anbä tyi iwenta cha’añ mi ik’el yik’oty mi yäk’ob ñukbä ty’añ cha’añ iwenlel lakty’añ, che’ja’el jiñäch junmojty anbä tyi iwenta pejtyelel jiñi mu’bä iñusañ lakty’añ tyi kaxlañ ty’añ bajche’ ili Padron Nacional de Interpretes y Traductores de Lenguas Indígenas (PANITLI). (junmojty x-etyelob mu’bä iñusañ lakty’añ tyi kaxlañ ty’añ)
Pejtyelel jiñi añobä tyi i wenta x-mel leyes woli ichajpañob bajche’ yom mi iweñ añ majlel ili lakty’añ, jiñi cha’añ tsa’ix iña’tyayob cha’añ ik’ïñälel lakty’añ bajche’ ili iña’tyäñtyel ik’iñilel lakty’añ tyi pejtyelel pañämil, che’ ja’el mi ña’tyäñtyel cha’añ mi mejlel ityajob ikoltyäñtyel tyi ityojlel yumälob bajche ili mu’bä iñusañ lakty’añ tyi kaxlañ ty’añ, che’ja’el yomäch mi i säkläñtyelob ityojol jiñi mu’bä iñusañ lakty’añ tyi kaxlañ ty’añ.
Isujmlel mu’bä tyi melol: mi ña’tyäñtyel cha’añ junmojty yomäch mi cha’leñob e’tyel yik’oty baki chumulo’b lakpi’älob, yik’oty x-meloñelob, x-päsjuñob tyi imojty tyi mojty tyempabä yik’otyob jiñi Plan de Accion de Mexico (2022-2032).